Η Θράκη μέσα από τη λογοτεχνία και τη γραμματεία

Γ. Βιζυηνός

Στον Ορφισμό συναντούμε ιδέες, όπως η ατομική ευθύνη
των πράξεων του ανθρώπου, η αναζήτηση της σωτηρίας
του ανθρώπου μακριά από την υλιστική αθλιότητα της γήινης
ζωής και η ασύγκριτη ωραιότητα της ουράνιας ζωής.

ΘΡΑΚΩΝ ΑΣΜΑ Από τη Θράκη, βρε παιδιά, απ' τον Ορφέα εγείνη η πρώτη ψαλτοσυνη. Και της Μαρίτσας τα νερά την συραν γάλι γάλι ως κάτω στ' ακρογιάλι. Και την επήραν τα νησιά με την δική μας λύρα, την νιόπανδρη και χήρα. Κι’ αυτή πανδρεύθηκε ξανά και γέννησε στα ξένα τραγούδια ξακουσμένα. Γι’ αυτό το μέτωπο ψηλά, Θρακόπουλα καϋμένα, και ψάλλετε μ’ εμένα.!

ΘΡΑΚΩΝ ΑΣΜΑ Από τη Θράκη, βρε παιδιά, από την Πιερία εβγήκεν η Θρησκεία. Κι’ έσυραν αύραις του Θρακιά απ' την χρυσή της δάδα μια σπίθα στην Ελλάδα. Και την εσπείρανε κοντά στην παλαιάν Αθήνα, στην πρώτην Ελευσίνα. Κι’ εγείνη φως στα σκοτεινά κι’ εφάνηκ' εκεί κάτου ο Δίας κι’ η γενιά του. Γι’ αυτό, καθείς ας προσπαθά το φως να φέρη τώρα στην πρώτη του τη χώρα!

Στα δύο αυτά ποιήματα του Βιζυηνού η Θράκη αναφέρεται ως ο τόπος γέννησης σημαντικών θρησκειών φυσικά, πρόκειται για τη λατρεία του Διονύσου και για τον Ορφισμό.
Ο Διόνυσος, γιος του Δία και της Σεμέλης, της κόρης του βασιλιά της Θήβας Κάδμου, γεννήθηκε περιπετειώδους και ανατράφηκε από τις Νύμφες σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον γεμάτο δέντρα και πολύχρωμα λουλούδια. Ταξίδευε συνέχεια και επισκεπτόταν πολλές χώρες, για να μάθει στους ανθρώπους πώς να καλλιεργούν τα κλήματα και πώς να φτιάχνουν το κρασί. Δεν ταξίδευε μόνος του, τον ακολουθούσε ένα πολύβουο πλήθος από τις Μαινάδες, γυναίκες που χόρευαν με έξαλλο τρόπο, καθώς και ορισμένα παράξενα ανθρωπόμορφα ζώα, τους Σατύρους. Οι γιορτές που γίνονταν προς τιμή του ήταν ένα αδιάκοπο γλέντι, όπου όλοι μεθούσαν και τραγουδούσαν. Μ’ αυτόν τον τρόπο προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν με τον αγαπητό τους θεό. Ο Ορφισμός υπήρξε ένα γιγαντιαίο θρησκευτικό, φιλοσοφικό και μυσταγωγικό κίνημα, το οποίο αναπτύχθηκε στη Θράκη και στον ευρύτερο ελληνικό χώρο κατά τη δεύτερη χιλιετηρίδα π.Χ. Ο Ορφέας λέει ότι αρχικά υπήρχε το ύδωρ και η ύλη, από την οποία σχηματίστηκε η γη. Υποθέτει ως πρώτες αυτές τις δύο αρχές, το ύδωρ και την γη. Στον ορφισμό ο Χρόνος δεν είναι υλικό στοιχείο, αλλά μια νέα προκοσμική κατάσταση ενοποίησης των πάντων και μία νέα δημιουργική αρχή, από όπου προκύπτει πάλι ένας καινούργιος διαχωρισμός, συμβολιζόμενος με τα στοιχεία του Αιθέρα και του Χάους. Στον ορφισμό, επίσης, υπάρχει πολυμορφία και πολλαπλότητα θεών, παρόλα αυτά μπορούμε να πούμε ότι η Ορφική θεολογία είναι στο βαθύτερο περιεχόμενο της ακραιφνώς μονοθεϊστική. Κι αυτό γιατί ο Ζευς δεν ήταν ένας ακόμα θεός ή έστω ο επικεφαλής των άλλων θεών, αλλά στην Ορφική θεολογία αποτελούσε την ονομαστική κάλυψη της ύπαρξης των πάντων, τόσο ως προς την ουσία τους όσο και ως προς τις δυνάμεις τους. Τέλος, στο θρησκευτικό αυτό κίνημα συναντούμε ιδέες, όπως η ατομική ευθύνη των πράξεων του ανθρώπου, η αναζήτηση της σωτηρίας του ανθρώπου μακριά από την υλιστική αθλιότητα της γήινης ζωής και η ασύγκριτη ωραιότητα της ουράνιας ζωής.

Νατάσα Καρυώτου, Β2